1 มีนาคม 2450 รัฐบาลไทยเริ่มจัดประกวดพันธุ์ข้าวเป็นครั้งแรกที่เมืองธัญบุรี เหตุผลการประกวดปรากฎในประกาศซึ่งเก็บไว้ในหอจดหมายเหตุแห่งชาติว่า เดิมข้าวไทยเป็นสินค้าใหญ่ แต่ขณะนั้นราคาตกต่ำเมื่อเทียบกับข้าวจากชวา สาเหตุก็เพราะข้าวที่นำมาปลูกและจำหน่ายมีทั้งดีและเลวปนกัน ไม่มีการคัดเลือก จึงเห็นควรจัดประกวดพันธุ์ข้าวขึ้นเพื่อจะได้เป็นพันธุ์ต่อไป ครั้งนั้นมีชาวนาส่งข้าวเข้าประกวดถึง 324 ราย รวมข้าวได้ 165 พันธุ์ ข้าวที่ได้รับรางวัลที่ 1 ชื่อข้าวปิ่นทอง
ประกวดพันธุ์ข้าว
ปัจจุบัน โลกกำลังก้าวเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุ ผู้คนได้หันมาให้ความสำคัญ ใส่ใจกับเรื่องสุขภาพมากขึ้น โดยเฉพาะการเลือกการบริโภคอาหารเพื่อสุขภาพ
คนไทยกินข้าวเป็นอาหารหลักมาแต่บรรพบุรุษ ในแต่ละมื้อคนไทยกินข้าวประมาณร้อยละ 50 ของอาหารทั้งหมด ข้าวจึงมีบทบาทสำคัญ ในการสร้างเสริมสุขภาพที่ดีแก่คนไทย โดยเฉพาะผู้สูงวัย
ดังนั้นเพื่อให้การค้นหา และ รวบรวมพันธุ์ข้าวพื้นเมืองที่มีสรรพคุณเป็น “ข้าวเพื่อสุขภาพ” เป็นไปอย่างกว้างขวางและได้ข้อมูลครอบคลุม มูลนิธิข้าวไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ จึงคิดริเริ่มโครงการประกวดเรียงความ ภายใต้หัวข้อ “เรื่องเล่าข้าวพื้นเมือง เพื่อสุขภาพ” เพื่อค้นหาข้อมูลเชิงประจักษ์ถึงชนิดของพันธุ์ข้าวพื้นเมือง ของประเทศไทยที่มีสรรพคุณเป็นยอดในการส่งเสริมสุขภาพ และ ยังคงปลูกในชุมชนท้องถิ่นบางแห่งในประเทศไทย โดยอาศัยคนรุ่นหลัง ซึ่งได้รับข้อมูลจากคนรุ่นพ่อแม่ ปู่ย่า ตายาย เป็นสื่อกลางในการ รวบรวมข้อมูล และ เล่าเรื่องผ่านการประกวดในครั้งนี้
วัตถุประสงค์
- เพื่อกระตุ้นให้ประชาชนทั่วไป โดยเฉพาะเยาวชน ได้ค้นคว้าและเรียนรู้เกี่ยวกับ “พันธุ์ข้าวพื้นเมืองเพื่อสุขภาพ” ในพื้นที่จังหวัดของตน ที่มีการบริโภคอย่างแพร่หลายโดยเฉพาะในกลุ่มผู้สูงวัย
- เพื่อกระตุ้นให้เกิดการสืบค้นหาข้อมูล ภูมิปัญญาพื้นบ้านเกี่ยวกับ “กินข้าวแทนยา” ซึ่งเป็นปรากฏการณ์ในชุมชนท้องถิ่นของผู้สมัคร
- เพื่อส่งเสริมให้ประชาชนทั่วไป และเยาวชน ตระหนักถึงความสำคัญ และคุณค่าของ “พันธุ์ข้าวพื้นเมืองเพื่อสุขภาพ” ของไทย
- เพื่อส่งเสริมให้ฝึกทักษะการเล่าเรื่องราวโดยสื่อสารด้วยภาษาไทยได้อย่างถูกต้อง และเหมาะสม
- เพื่อส่งเสริมและสนับสนุนให้ชาวนาผู้ปลูก “ข้าวเพื่อสุขภาพ” ได้มีโอกาสพัฒนาข้าวของตน โดยเฉพาะทางการตลาด
- เพื่อรวบรวมรายชื่อพันธุ์ข้าวพื้นเมืองที่มีศักยภาพเป็น ข้าวเพื่อสุขภาพ” มาทำการวิเคราะห์ว่าแต่ละพันธุ์ มีสารอาหารอะไรที่สำคัญต่อสุขภาพของผู้บริโภคและมากหรือน้อยเพียงใด
