3 สิงหาคม 2500 มีการประกาศผล “รางวัล ตุ๊กตาทอง” เป็นครั้งแรกที่เวทีลีลาศลุมพินีสถาน จัดโดยหอการค้ากรุงเทพฯ “ตุ๊กตาทอง” เป็นรางวัลที่มอบให้แก่บุคคลในวงการผลิตภาพยนตร์ไทยที่มีผลงานดีเด่นที่สุดในสาขาต่าง ๆ
รางวัลตุ๊กตาทอง
รางวัลพระราชทานพระสุรัสวดี หรือ รางวัลตุ๊กตาทอง เป็นรางวัลที่มอบให้แก่บุคคลในวงการผลิตภาพยนตร์ไทย ที่มีผลงานดีเด่นที่สุดในสาขาต่างๆ ในแต่ละปี โดยหอการค้ากรุงเทพ จัดพิธีมอบรางวัลนี้เป็นครั้งแรก เมื่อ 2500 และผลัดเปลี่ยนผู้จัดทุกปีจนถึง 2508 หลังจากนั้นได้งดไปหลายปี
สมาคมผู้สื่อข่าวบันเทิงแห่งประเทศไทยได้จัดงานประกาศผลรางวัลพระราชทานพระสุรัสวดีอีกครั้ง ตั้งแต่ครั้งที่ 9 (นับเป็นครั้งที่หนึ่งใหม่) ประจำปี 2516-17 เป็นต้นมา และจัดเป็นประจำทุกปี หรือ ปีเว้นปี จนถึงครั้งที่ 36 (นับใหม่เป็นครั้งที่ 28) ในปี 2549 จากนั้นได้เว้นช่วงไปประมาณ 7 ปี แล้วกลับมาจัดใหม่สำหรับผลงานปี 2555
รางวัลตุ๊กตาทองเกิดขึ้นจากการริเริ่มของ นายสงบ สวนสิริ หรือ “สันตศิริ” บรรณาธิการนิตยสาร ตุ๊กตาทอง มีแนวคิดที่จะจัดขึ้นตั้งแต่ 2496 แต่แล้วก็ไม่ได้จัด
จัดขึ้นเป็นครั้งแรก ที่เวทีลีลาศ ลุมพินีสถาน สวนลุมพินี เมื่อวันที่ 3 สิงหาคม 2500 จัดโดย หอการค้ากรุงเทพ นักแสดงนำยอดเยี่ยม จะได้รับรางวัล ละคอนรำ เป็นตุ๊กตา รูปนางละคอนรำ
อันเป็นที่มาของการเรียกชื่อรางวัลนี้ว่า รางวัลตุ๊กตาทอง ส่วนรางวัลอื่น จะได้รับ โล่สำเภาทอง ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของหอการค้าไทย ซึ่งเป็นผู้จัดงาน
ต่อมา มีการออกแบบรางวัลขึ้นใหม่ เป็นรูป พระสุรัสวดี ซึ่งเป็นเทพีแห่งความรู้ และภาษา ของอินเดีย เป็นผู้อุปถัมภ์ การศิลปะ การดนตรี และการศึกษา ออกแบบโดยนายจิตร บัวบุศย์ อาจารย์ใหญ่โรงเรียนเพาะช่าง
โดยความเห็นชอบของนายธนิต อยู่โพธิ์ อธิบดีกรมศิลปากร จึงเปลี่ยนชื่อเรียกเป็น รางวัลพระสุรัสวดี แต่สื่อมวลชนและประชาชนยังคงนิยมเรียกว่ารางวัลตุ๊กตาทอง พิธีมอบรางวัลตุ๊กตาทอง จัดต่อเนื่องทุกปีตั้งแต่ครั้งที่ 1 2500 จนถึงครั้งที่ 8 2509 ก็ได้หยุดการจัดงานเป็นเวลา 9 ปี และได้รื้อฟื้นขึ้นใหม่ ในปี 2517 โดย สมาคมผู้สื่อข่าวบันเทิงแห่งประเทศไทย
พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช และ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ เสด็จพระราชดำเนินเป็นองค์ประธาน และ พระราชทานรางวัล ในงานประกาศผลรางวัลตุ๊กตาทอง ครั้งที่ 7 ประจำปี 2507 เมื่อวันที่ 17 มีนาคม 2508 ณ หอประชุมใหญ่ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
ครั้งที่ 8 ประจำปี 2508 เมื่อวันที่ 3 พฤษภาคม 2509 ณ เวทีลีลาศ สวนอัมพร ยังความซาบซึ้งในพระมหากรุณาธิคุณ ที่ทรงมีต่อผู้จัดงาน และผู้รับพระราชทานรางวัล เป็นอย่างสูง เมื่อสมาคมผู้สื่อข่าวบันเทิงแห่งประเทศไทยรื้อฟื้นพิธีมอบรางวัลขึ้นมาเมื่อ 2517 จึงใช้ชื่ออย่างเป็นทางการว่า รางวัลพระราชทานพระสุรัสวดี ตราบจนปัจจุบัน
