นกกระจาบเจ้าปัญญา เป็นนิทานชาดกที่สอนให้รู้ว่า การใช้ปัญญาในการเอาตัวรอดนั้นสำคัญเพียงใด กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว มีนกกระจาบตัวหนึ่งถูกนายพรานจับได้ แต่ด้วยปัญญาอันชาญฉลาด นกกระจาบตัวนั้นจึงสามารถหลบหนีจากนายพรานได้ในที่สุด นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า ไม่ว่าเราจะตกอยู่ในสถานการณ์ที่ยากลำบากเพียงใด หากเรารู้จักใช้ปัญญาในการแก้ปัญหา เราก็จะสามารถเอาตัวรอดได้
นกกระจาบเจ้าปัญญา
ในสมัยหนึ่ง พระพุทธเจ้า ประทับอยู่วัดเชตวัน เมืองสาวัตถี ทรงปรารภบุตรของอุตตรเศรษฐี ผู้ออกบวชเพราะเห็นความทุกข์และโทษของการครองเรือน ได้ตรัสอดีตนิทานมาสาธกว่า…
กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว พระโพธิสัตว์เกิดเป็นนกกระจาบ วันหนึ่งออกไปหากินได้ติดข่ายของนายพราน ในขณะที่ถูกจับขังไว้ที่บ้านเพื่อขาย จึงคิดหาวิธีเอาชีวิตรอดได้อย่างหนึ่งว่า
” ถ้าเรากินอาหาร เราก็จะถูกขาย ถ้าเราไม่กินอาหาร ก็คงซูบซอม คนก็จะไม่ซื้อเรา เราก็จะปลอดภัย “
แต่นั้นมาก็ไม่กินอาหาร นกกระจาบนั้น จึงซูบผอมมีแต่หนังหุ้มกระดูก ผู้คนก็จะไม่ซื้อไปเป็นอาหาร นายพราน พอเหลือเพียงนกกระจาบโพธิสัตว์ตัวเดียว ก็จับมันออกมาจากกรง ดูว่ามันเป็นอะไรพอนายพรานเผลอเท่านั้น นกกระจาบก็บินหนีกลับไปที่อยู่ของตน เมื่อฝูงนกกระจาบซักถาม ก็ได้บอกเรื่องราวให้ทราบ แล้วกล่าวคาถาว่า
” คนเมื่อไม่คิดก็ไม่ได้บรรลุคุณธรรมพิเศษ ท่านจงดูผลอุบายที่เราคิดแล้ว เราพ้นจากการถูกฆ่าและจองจำ ก็ด้วยอุบายนั้น “
นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
เกิดเป็นคนควรคิดแต่สิ่งที่ดีไว้ สามารถเอาตัวรอดในยามคับขันได้
