อคติ (Bias) คืออะไรและทําไมคนเราถึงมีมัน ?

อคติ/ลําเอียง หมายถึง การกระทําของการสนับสนุนหรือต่อต้านบุคคลหรือสิ่งใดสิ่งหนึ่งในทางที่ไม่เป็นธรรม เพราะการยอมให้ความคิดเห็นส่วนตัวมีอิทธิพลกับเรา

อคติ คืออะไร

อคติ (Bias) คือ แนวโน้ม ความโน้มเอียง ลําเอียง หรืออคติที่มีต่อหรือการต่อต้านบางสิ่งหรือบางคน ความเอนเอียงบางอย่างเป็นไปในเชิงบวกและเป็นประโยชน์ เช่น การเลือกรับประทานอาหารที่ถือว่าดีต่อสุขภาพเท่านั้น หรืออยู่ห่างจากผู้ที่รู้เท่าไม่ถึงการณ์ก่อให้เกิดอันตราย แต่ความลำเอียงมักจะขึ้นอยู่กับการเหมารวมมากกว่าความรู้ที่แท้จริงของบุคคลหรือสถานการณ์ ไม่ว่าจะเป็นทางบวกหรือทางลบ ทางลัดทางปัญญาดังกล่าวอาจส่งผลให้เกิดอคติที่นำไปสู่การตัดสินใจอย่างหุนหันพลันแล่นหรือการเลือกปฏิบัติ

ผู้คนมีความลําเอียงโดยธรรมชาติ พวกเขาชอบบางสิ่งและไม่ชอบผู้อื่น โดยมักไม่ตระหนักถึงอคติของตน อคติได้มาตั้งแต่อายุยังน้อยมักเป็นผลมาจากการเลี้ยงดู อคติโดยไม่รู้ตัวนี้กลายเป็นปัญหาเมื่อทําให้บุคคลหรือกลุ่มปฏิบัติต่อผู้อื่นไม่ดีอันเป็นผลมาจากเพศชาติพันธุ์เชื้อชาติหรือปัจจัยอื่น ๆ

สิ่งสําคัญคือต้องจําไว้ว่าทุกคนมีอคติ นั่นเป็นเหตุผลที่จําเป็นต้องตระหนักของอคติของคุณเอง คุณต้องรู้ว่าเมื่อใดที่พวกเขาอาจมีอิทธิพลต่อการตัดสินใจ มิฉะนั้นความลําเอียงอาจทําให้ผู้คนปฏิบัติต่อผู้อื่นอย่างไม่เป็นธรรม

อะไรทําให้คนเราลําเอียง?

เริ่มตั้งแต่อายุยังน้อยคนเราจะเลือกปฏิบัติระหว่างคนที่เป็นเหมือนพวกเขา “กลุ่ม” ของพวกเขาและผู้ที่ไม่เหมือนพวกเขา “คนนอกกลุ่มของพวกเขา” ในด้านบวกพวกเขาสามารถได้รับความรู้สึกของตัวตนและความปลอดภัย อย่างไรก็ตามการจัดหมวดหมู่นี้สามารถส่งเสริมความคิด “เรากับพวกเขา” และนําไปสู่อคติที่เป็นอันตราย

ในกรณีส่วนใหญ่ความลําเอียงเกิดขึ้นเนื่องจากสมองของมนุษย์ความโน้มเอียงถึงจัดประเภทผู้คนใหม่ ๆ และข้อมูลใหม่ ๆ ในการเรียนรู้อย่างรวดเร็วสมองจะเชื่อมโยงผู้คนหรือความคิดใหม่ ๆ กับประสบการณ์ที่ผ่านมา เมื่อสิ่งใหม่ถูกจัดเป็นหมวดหมู่แล้วสมองจะตอบสนองต่อมันในลักษณะเดียวกับที่ทํากับสิ่งอื่น ๆ ในหมวดหมู่นั้น

เรื่องที่เกี่ยวข้อง:

คุณเคยกินผักที่คุณไม่ชอบหรือไม่? หลายคนเคย! บางก็เป็นบรอกโคลี กะหล่ำดอก บางทีถั่ว ไม่ว่าจะเป็นอะไรก็ตามสมองของคุณจําได้ว่ามันเป็นผักและคุณไม่ชอบมัน

ดังนั้นจะเกิดอะไรขึ้นเมื่อสมาชิกในครอบครัวใส่ผักใหม่ลงในจานของคุณ? ไม่ว่าจะเป็นหน่อไม้ฝรั่งพริกหยวกหรือแครอทสมองของคุณวางไว้ในประเภทผัก และสมองของคุณจําได้ว่าคุณไม่ชอบผักชนิดอื่น มันจะบอกให้คุณระมัดระวังของอันนี้ด้วย อคติที่คุณก่อตัวขึ้นจะทําให้คุณไม่อยากจะลอง เพียงเพราะมันเป็นผัก!

อคติเพราะรัก: รักหุ้นเกินไป อะไร ๆ ก็ดี หุ้นตัวอื่นไม่เห็น มองเห็นแต่หุ้นของเรา คือ ทำให้ไม่ยุติธรรม เพราะความรักใคร่
อคติเพราะชัง: เกลียดหุ้นกล่มนี้ หุ้นตัวนี้ คือ ทำให้ไม่ยุติธรรม เพราะความไม่ชอบ
อคติเพราะเขลา: มันจะเป็นไปได้ไง หุ้นตัวนั้นตัวนี้จะโตได้ดีไรขนาดนั้น คือ ทำให้ไม่ยุติธรรม เพราะความไม่รู้
อคติเพราะกลัว: กลัวว่าหุ้นตัวนี้ขึ้นมาเยอะแล้ว เลยไม่กล้าซื้อหรือแม้แต่จะหันมามอง

ทิ้งท้าย

จําไว้ว่าทุกคนมีอคติ คุณเพื่อนของคุณและแม้กระทั้งสมาชิกในครอบครัวของคุณ! พวกมันถูกสร้างขึ้นโดยการทํางานของสมองปกติ นั่นเป็นเหตุผลที่ทุกคนควรทําความเข้าใจอคติของตนเอง อย่าปล่อยให้อคติมีอิทธิพลต่อคุณในการปฏิบัติต่อผู้อื่นอย่างไม่เป็นธรรม

ข้อมูลอ้างอิง