พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงขึ้นครองราชสมบัติสืบราชสันตติวงศ์ช่วงวันที่ 9 เดือนมิถุนายน 2489 แล้วได้ทรงประกอบพระราชพิธีบรมราชาภิเษกตามแบบอย่างโบราณราชประเพณีเพียงแค่ 2 วัน คือ วันที่ 4 เดือนพฤษภาคม 2493 เป็นวันจุดเทียนชัย กับ วันที่ 5 พฤษภาคม 2493 อันเป็นวันประกอบพระราชพิธีบรมราชาภิเษก นับว่าได้มีการเปลี่ยนแปลงไปจากครั้งรัชกาลก่อน ๆ ทั้งนี้เพราะได้ทรงย่นพิธีการให้ลดน้อยลงเพื่อให้เหมาะสมกับสภาพการณ์ในช่วงเวลานั้น
การเตรียมพิธี
พราหมณ์ประกอบพิธีตักน้ำศักดิ์สิทธิ์จากสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ต่างๆ ทั่วประเทศ เช่น แม่น้ำเจ้าพระยา แม่น้ำป่าสัก แม่น้ำบางปะกง แม่น้ำเพชรบุรี แม่น้ำราชบุรี สระเกษ สระแก้ว สระคงคา และสระยมนา ในจังหวัดสุพรรณบุรี เป็นต้น มาทำพิธีเสกน้ำ สำหรับถวายเป็นน้ำอภิเษก และ น้ำสรงพระมูรธาภิเษก
นอกจากนี้ ยังมีการประกอบพิธีจารึกพระปรมาภิไธยลงบนพระสุพรรณบัฎ ดวงพระบรมราชสมภพ และแกะดวงตราพระราชลัญจกรประจำรัชกาล ณ พระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เมื่อวันที่ 21 เมษายน พุทธศักราช 2493 ตามเวลาพระมหามงคลฤกษ์
พระราชพิธีบรมราชาภิเษก
ในวันที่ 5 พฤษภาคม อันเป็นวันประกอบพระราชพิธีบรมราชาภิเษก หลังการทูลเกล้าฯ ถวายเครื่องราชกกุธภัณฑ์ต่าง ๆ แล้ว พระราชครูวามเทพมุนีถวายพระพรชัยด้วยภาษามคธ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมีพระบรมราชโองการตอบ พระราชอารักขาแด่ประชาชนชาวไทย ด้วยภาษาไทยว่า
“เราจะครองแผ่นดินโดยธรรม เพื่อประโยชน์สุขแห่งมหาชนชาวสยาม”
