Sexual Harassment คืออะไร เรื่องล้อเล่นที่ไม่เล่น

• Sexual Harassment คือพฤติกรรมที่มีลักษณะทางเพศที่ไม่พึงประสงค์ ซึ่งก่อให้เกิดสภาพแวดล้อมการทำงานที่เป็นปฏิปักษ์
• การป้องกัน ต้อมการสร้างนโยบายที่ชัดเจน การฝึกอบรมพนักงาน และการมีช่องทางการร้องเรียนที่หลากหลาย
• การจัดการ เมื่อเกิดเหตุการณ์ต้องรวดเร็ว เป็นธรรม มีการบันทึกหลักฐาน และติดตามผลอย่างต่อเนื่อง
• ความร่วมมือ จากทุกคนในองค์กรเป็นกุญแจสำคัญในการสร้างสถานที่ทำงานที่ปลอดภัยและเคารพซึ่งกันและกัน

ในยุคปัจจุบันที่การทำงานร่วมกันระหว่างเพศต่างๆ เป็นเรื่องปกติ ปัญหา การคุกคามทางเพศ หรือ Sexual Harassment ในที่ทำงานกลายเป็นประเด็นสำคัญที่ทุกองค์กรควรให้ความสำคัญ หลายคนอาจยังไม่เข้าใจอย่างชัดเจนว่าพฤติกรรมใดบ้างที่ถือเป็นการคุกคามทางเพศ และควรจัดการกับสถานการณ์เหล่านี้อย่างไร

การเข้าใจเรื่อง Sexual Harassment ไม่เพียงแต่ช่วยป้องกันตัวเราเองจากการเป็นเหยื่อเท่านั้น แต่ยังช่วยสร้างสภาพแวดล้อมการทำงานที่ปลอดภัยและเคารพซึ่งกันและกันสำหรับทุกคน บทความนี้จะอธิบายความหมาย ยกตัวอย่างสถานการณ์ที่เกิดขึ้นจริง และแนะนำวิธีการป้องกันที่มีประสิทธิภาพ

สิ่งที่เราจะได้เรียนรู้ในวันนี้จะช่วยให้เราสามารถระบุและจัดการกับ การคุกคามทางเพศในที่ทำงาน ได้อย่างเหมาะสม พร้อมทั้งสร้างความตระหนักให้กับเพื่อนร่วมงานและผู้บริหารในองค์กร

Sexual Harassment คืออะไร?

Sexual Harassment หรือการคุกคามทางเพศ หมายถึง พฤติกรรมที่มีลักษณะทางเพศที่ไม่พึงประสงค์ ซึ่งสร้างความรู้สึกไม่สบายใจ ขุ่นเคือง หรือก่อให้เกิดสภาพแวดล้อมการทำงานที่เป็นปฏิปักษ์หรือน่ารังเกียจแก่บุคคลที่ได้รับการกระทำดังกล่าว การกระทำเหล่านี้อาจเป็นทั้งทางร่างกายและทางวาจา

ตามกฎหมายไทย พระราชบัญญัติความเท่าเทียมระหว่างเพศ พ.ศ. 2558 ได้นิยามการคุกคามทางเพศไว้อย่างชัดเจน โดยครอบคลุมการกระทำใดๆ ที่มีลักษณะทางเพศซึ่งบุคคลนั้นไม่ต้องการ และการกระทำดังกล่าวส่งผลให้บุคคลนั้นหรือบุคคลอื่นได้รับผลกระทบในทางลบ

การคุกคามทางเพศมีหลายรูปแบบ ตั้งแต่การใช้คำพูดที่ไม่เหมาะสม การแสดงภาพหรือสื่อที่มีเนื้อหาทางเพศ ไปจนถึงการสัมผัสร่างกายโดยไม่ได้รับอนุญาต สิ่งสำคัญคือการที่ผู้รับการกระทำรู้สึกไม่สบายใจ ไม่ว่าผู้กระทำจะมีเจตนาหรือไม่ก็ตาม

สภาพแวดล้อมการทำงานที่มี การคุกคามทางเพศ จะส่งผลกระทบต่อประสิทธิภาพในการทำงาน สุขภาพจิต และความก้าวหน้าในอาชีพของพนักงาน ดังนั้นการป้องกันและจัดการปัญหานี้จึงเป็นหน้าที่ของทุกคนในองค์กร

องค์กรที่มีนโยบายและมาตรการป้องกันการคุกคามทางเพศที่ดีจะสามารถลดความเสี่ยงในการเกิดปัญหา และสร้างสภาพแวดล้อมการทำงานที่ปลอดภัยและมีประสิทธิภาพมากขึ้น การเข้าใจความหมายที่ชัดเจนจึงเป็นก้าวแรกที่สำคัญในการแก้ไขปัญหานี้

ประเภทของ Sexual Harassment ในที่ทำงาน

การคุกคามทางเพศในที่ทำงานสามารถแบ่งออกเป็น 2 ประเภทหลัก คือ Quid Pro Quo Harassment และ Hostile Work Environment แต่ละประเภทมีลักษณะและผลกระทบที่แตกต่างกัน

• Quid Pro Quo Harassment เป็นการคุกคามที่เกี่ยวข้องกับการใช้อำนาจหน้าที่ เช่น ผู้บังคับบัญชาเรียกร้องให้พนักงานยอมรับพฤติกรรมทางเพศเพื่อแลกกับผลประโยชน์ในการทำงาน อาทิ การเลื่อนตำแหน่ง การได้รับโบนัส หรือการไม่ถูกไล่ออกจากงาน
• Hostile Work Environment เป็นการสร้างสภาพแวดล้อมการทำงานที่ไม่เหมาะสมด้วยพฤติกรรมทางเพศ เช่น การพูดตลกหยาบคาย การติดโปสเตอร์ภาพที่ไม่เหมาะสม หรือการส่งข้อความที่มีเนื้อหาทางเพศผ่านช่องทางสื่อสารของบริษัท

การคุกคามทางเพศยังสามารถจำแนกตามรูปแบบการกระทำได้ ได้แก่ การคุกคามทางวาจา เช่น การพูดจาที่มีเนื้อหาทางเพศ การล้อเลียนหรือแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับรูปร่างหน้าตา การถามคำถามส่วนตัวที่เกี่ยวข้องกับเรื่องเพศ

การคุกคามทางสายตา รวมถึงการจ้องมองอย่างไม่เหมาะสม การแสดงภาพหรือวิดีโอที่มีเนื้อหาทางเพศ การใช้สัญญาณหรือท่าทางที่มีความหมายทางเพศ และ การคุกคามทางกาย ซึ่งเป็นรูปแบบที่รุนแรงที่สุด เช่น การสัมผัสร่างกายโดยไม่ได้รับอนุญาต การฉุดคร้า หรือการข่มขืน

ในยุคดิจิทัล การคุกคามทางอิเล็กทรอนิกส์ ก็เป็นรูปแบบใหม่ที่เกิดขึ้น เช่น การส่งข้อความหรือรูปภาพที่ไม่เหมาะสมผ่านอีเมล แอปพลิเคชัน หรือโซเชียลมีเดีย การติดตามในโลกออนไลน์อย่างไม่เหมาะสม

การเข้าใจประเภทต่างๆ เหล่านี้จะช่วยให้เราสามารถระบุและจัดการกับสถานการณ์ได้อย่างเหมาะสม ไม่ว่าจะเป็นการป้องกันตัวเอง การช่วยเหลือเพื่อนร่วมงาน หรือการจัดทำนโยบายขององค์กร

ตัวอย่างสถานการณ์ Sexual Harassment ที่เกิดขึ้นจริง

เพื่อให้เข้าใจ การคุกคามทางเพศ ได้ชัดเจนยิ่งขึ้น เรามาดูตัวอย่างสถานการณ์ที่เกิดขึ้นจริงในสถานที่ทำงาน สถานการณ์แรกคือการที่หัวหน้างานใช้อำนาจหน้าที่ในการคุกคาม เช่น การบอกกับพนักงานหญิงว่า “ถ้าอยากได้เลื่อนตำแหน่งต้องมาดินเนอร์กับฉันสองคน” หรือ “ถ้าไม่อยากโดนลดเงินเดือนต้องมาช่วยฉันทำงานล่วงเวลาที่บ้าน”

อีกตัวอย่างหนึ่งคือการสร้างสภาพแวดล้อมที่ไม่เหมาะสม เช่น เพื่อนร่วมงานชายที่ชอบพูดตลกเรื่องเพศในที่ประชุม ส่งภาพที่ไม่เหมาะสมในกลุ่มไลน์ของทีม หรือแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับรูปร่างหน้าตาของเพื่อนร่วมงานหญิงอย่างไม่เหมาะสม

สถานการณ์ทางกาย ที่พบบ่อยในสถานที่ทำงาน เช่น การจับไหล่หรือสัมผัสมือโดยไม่จำเป็น การยืนเข้าใกล้จนเกินไป การกอดหรือจูบแก้มในโอกาสต่างๆ โดยไม่คำนึงถึงความรู้สึกของผู้รับการกระทำ หรือการบล็อกทางเดินเพื่อให้ต้องสัมผัสกัน

ในยุคเทคโนโลยี การคุกคามออนไลน์ ก็เป็นปัญหาที่พบบ่อยขึ้น เช่น การส่งข้อความที่มีเนื้อหาทางเพศผ่านแชทงาน การแชร์ลิงก์เว็บไซต์ที่ไม่เหมาะสมในกลุ่มทำงาน หรือการส่งรูปภาพส่วนตัวที่ไม่เหมาะสมผ่านอีเมลบริษัท

มีกรณีที่เกิดขึ้นจริงในบริษัทขนาดใหญ่แห่งหนึ่ง โดยผู้จัดการฝ่ายขายชายวัย 45 ปี มักจะเรียกพนักงานหญิงใหม่มาคุยงานในห้องส่วนตัว แล้วจะถามคำถามส่วนตัวเกี่ยวกับชีวิตรัก พร้อมทั้งเสนอการช่วยเหลือในเรื่องงานแลกกับการออกเดทด้วยกัน เมื่อพนักงานหญิงปฏิเสธก็จะได้รับการปฏิบัติที่ไม่เท่าเทียม

ตัวอย่างเหล่านี้แสดงให้เห็นว่า Sexual Harassment อาจเกิดขึ้นได้ในหลายรูปแบบ และไม่จำเป็นต้องรุนแรงเสมอไป แต่สิ่งสำคัญคือผลกระทบต่อผู้รับการกระทำและสภาพแวดล้อมการทำงานโดยรวม

ผลกระทบของ Sexual Harassment ต่อผู้ได้รับ

ผลกระทบจาก การคุกคามทางเพศ มีทั้งในระยะสั้นและระยะยาว โดยกระทบต่อทั้งสุขภาพจิต สุขภาพกาย และความก้าวหน้าในอาชีพ ผู้ที่เป็นเหยื่อมักจะประสบปัญหาทางจิตใจ เช่น ความเครียด ความวิตกกังวล ภาวะซึมเศร้า และการสูญเสียความมั่นใจในตนเอง

ผลกระทบทางร่างกาย ก็พบได้บ่อยเช่นกัน เช่น อาการปวดหัว ปวดท้อง นอนไม่หลับ เบื่อกิน หรือมีอาการเจ็บป่วยที่เกี่ยวข้องกับความเครียดเรื้อรัง บางรายอาจมีอาการแพนิคหรือความกลัวในการเข้าไปในสถานที่ทำงาน

ด้านการทำงาน ผู้ที่ได้รับ การคุกคามทางเพศ มักจะมีผลงานลดลง เนื่องจากไม่สามารถมีสมาธิในการทำงานได้เต็มที่ อาจหลีกเลี่ยงการเข้าร่วมประชุมหรือกิจกรรมที่มีผู้คุกคามร่วมอยู่ ส่งผลให้โอกาสในการเรียนรู้และพัฒนาทักษะลดลง

การลาป่วยบ่อยครั้งและการขาดงานเป็นผลกระทบที่สังเกตเห็นได้ชัดเจน บางคนอาจตัดสินใจลาออกจากงานแม้จะชอบงานนั้นๆ เพียงเพื่อหลีกเลี่ยงสถานการณ์ที่ไม่พึงประสงค์ ซึ่งส่งผลให้สูญเสียรายได้และโอกาสในอาชีพ

ผลกระทบทางสังคม ได้แก่ ความสัมพันธ์กับเพื่อนร่วมงานที่เปลี่ยนไป การถูกซุบซิบนินทา หรือการถูกตีตรา โดยเฉพาะในกรณีที่มีการร้องเรียนอย่างเป็นทางการ บางครั้งผู้ที่ได้รับผลกระทบอาจถูกกลั่นแกล้งหรือแยกตัวออกจากกลุ่ม

ครอบครัวและความสัมพันธ์ส่วนตัวก็ได้รับผลกระทบเช่นกัน การเครียดจากเหตุการณ์ในที่ทำงานอาจส่งผลต่อความสัมพันธ์กับคู่ครอง บุตร และเพื่อนฝูง ผู้ที่ได้รับ การคุกคามทางเพศ อาจกลายเป็นคนขี้สงสัย ไม่ไว้วางใจคนอื่นง่ายๆ

ในระยะยาวผลกระทบเหล่านี้อาจนำไปสู่ความผิดปกติทางจิตเวชที่รุนแรงขึ้น เช่น โรคซึมเศร้าเรื้อรัง โรควิตกกังวลทั่วไป หรือภาวะความเครียดหลังเหตุการณ์สะเทือนใจ (PTSD) ซึ่งต้องการการรักษาจากแพทย์ผู้เชียวชาญ

วิธีป้องกัน Sexual Harassment ในที่ทำงาน

การป้องกัน การคุกคามทางเพศในที่ทำงาน ต้องเริ่มจากการสร้างความตระหนักและความเข้าใจให้กับทุกคนในองค์กร เริ่มตั้งแต่ผู้บริหารระดับสูงจนถึงพนักงานใหม่ การจัดอบรมความรู้เกี่ยวกับการคุกคามทางเพศควรเป็นส่วนหนึ่งของโครงการปฐมนิเทศและการพัฒนาบุคลากรอย่างต่อเนื่อง

การจัดทำนโยบายที่ชัดเจน เป็นขั้นตอนสำคัญ นโยบายควรระบุว่าพฤติกรรมใดถือเป็นการคุกคามทางเพศ มีขั้นตอนการร้องเรียนอย่างไร และมีการลงโทษอย่างไรบ้าง นโยบายนี้ควรสื่อสารให้พนักงานทุกคนทราบและเข้าใจ

การสร้าง ช่องทางการร้องเรียนที่หลากหลาย จะช่วยให้ผู้ที่ได้รับผลกระทบสามารถแจ้งเหตุการณ์ได้อย่างสะดวกและปลอดภัย ไม่ว่าจะเป็นการรายงานต่อผู้บังคับบัญชาโดยตรง แผนก HR หรือช่องทางไร้ระบุชื่อ

การฝึกอบรม ผู้บริหารและหัวหน้างาน ให้สามารถจัดการกับกรณีการคุกคามทางเพศได้อย่างเหมาะสม รวมถึงการรับฟังอย่างไม่มีอคติ การสืบสวนอย่างเป็นธรรม และการดำเนินการตามขั้นตอนที่กำหนดไว้

การสร้างสภาพแวดล้อมที่เคารพซึ่งกันและกัน ผ่านการกำหนดมาตรฐานการปฏิบัติตัว เช่น การแต่งกายที่เหมาะสม การใช้ภาษาที่สุภาพ และการเคารพพื้นที่ส่วนบุคคลของกันและกัน

การใช้เทคโนโลยีเพื่อป้องกันปัญหา เช่น การติดกล้องวงจรปิดในพื้นที่สาธารณะ การจัดระบบ บัตรประจำตัว เพื่อควบคุมการเข้า-ออกในบริเวณต่างๆ และการมีระบบการบันทึกการสื่อสารทางอิเล็กทรอนิกส์

การสร้างเครือข่ายสนับสนุน ภายในองค์กร เช่น การจัดตั้งคณะกรรมการดูแลความปลอดภัยในการทำงาน หรือกลุ่มผู้แทนพนักงานที่สามารถให้คำปรึกษาและช่วยเหลือเบื้องต้นได้ การมีพี่เลี้ยงหรือคู่คิดสำหรับพนักงานใหม่ก็เป็นอีกแนวทางหนึ่งที่มีประสิทธิภาพ

ขั้นตอนการจัดการเมื่อเกิดเหตุการณ์

เมื่อเกิดเหตุการณ์ การคุกคามทางเพศ ในที่ทำงาน การจัดการที่รวดเร็วและเหมาะสมจะช่วยลดผลกระทบและป้องกันไม่ให้เกิดซ้ำ ขั้นตอนแรกคือการบันทึกหลักฐาน ผู้ที่ได้รับผลกระทบควรจดบันทึกวันที่ เวลา สถานที่ ผู้ที่เกี่ยวข้อง และรายละเอียดของเหตุการณ์ให้ครบถ้วน

การแจ้งเหตุการณ์ ให้กับบุคคลที่เหมาะสมควรทำโดยเร็วที่สุด ไม่ว่าจะเป็นผู้บังคับบัญชาที่ไว้วางใจได้ เจ้าหน้าที่ HR หรือช่องทางร้องเรียนอื่นๆ ที่องค์กรจัดไว้ การแจ้งเหตุการณ์ควรทำเป็นลายลักษณ์อักษรเพื่อให้มีหลักฐานที่ชัดเจน

ผู้รับเรื่องร้องเรียนต้องดำเนินการ สืบสวนอย่างเป็นธรรม โดยรับฟังทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้อง รวบรวมหลักฐาน และไม่ให้ความคิดเห็นส่วนตัวเข้ามาแทรกแซง การรักษาความลับของผู้ที่เกี่ยวข้องเป็นสิ่งสำคัญเพื่อป้องกันการแก้แค้นหรือการกลั่นแกล้ง

การป้องกันการแก้แค้น เป็นส่วนสำคัญของกระบวนการจัดการ องค์กรต้องมีมาตรการคุ้มครองผู้ที่แจ้งเรื่องและพยานให้ปลอดภัยจากการถูกกลั่นแกล้งหรือได้รับการปฏิบัติที่ไม่เป็นธรรม

หากผลการสืบสวนพบว่ามีการกระทำการคุกคามทางเพศจริง การลงโทษที่เหมาะสม ต้องมีความสอดคล้องกับความรุนแรงของเหตุการณ์ อาจตั้งแต่การตักเตือนด้วยวาจา การตักเตือนเป็นลายลักษณ์อักษร การปรับเงินเดือน การพักงาน หรือการเลิกจ้าง

การติดตามผล หลังจากดำเนินการแล้วเป็นสิ่งจำเป็น เพื่อดูว่าปัญหาได้รับการแก้ไขหรือไม่ และเพื่อป้องกันไม่ให้เกิดเหตุการณ์ซ้ำ การให้การสนับสนุนทั้งทางจิตใจและการทำงานแก่ผู้ที่ได้รับผลกระทบควรดำเนินการต่อเนื่อง

ในกรณีที่การจัดการภายในองค์กรไม่สามารถแก้ไขปัญหาได้ ผู้ที่ได้รับผลกระทบมีสิทธิ์ที่จะ ดำเนินคดีตามกฎหมาย หรือแจ้งต่อหน่วยงานราชการที่เกี่ยวข้อง เช่น กรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน หรือสำนักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ

ทิ้งท้าย

การคุกคามทางเพศในที่ทำงาน เป็นปัญหาสำคัญที่ส่งผลกระทบต่อทั้งผู้ที่ได้รับการกระทำและองค์กรโดยรวม การเข้าใจความหมาย ประเภท และตัวอย่างของการคุกคามทางเพศจะช่วยให้เราสามารถระบุและจัดการกับสถานการณ์ได้อย่างเหมาะสม

การป้องกันที่มีประสิทธิภาพต้องอาศัยความร่วมมือจากทุกระดับในองค์กร ตั้งแต่การจัดทำนโยบายที่ชัดเจน การฝึกอบรมพนักงาน การสร้างช่องทางการร้องเรียนที่ปลอดภัย และการจัดการที่รวดเร็วเป็นธรรมเมื่อเกิดเหตุการณ์ การสร้างสภาพแวดล้อมการทำงานที่ปลอดภัยและเคารพซึ่งกันและกันไม่เพียงช่วยป้องกัน Sexual Harassment แต่ยังช่วยเพิ่มประสิทธิภาพและความสุขในการทำงานของทุกคน

หากเราพบเจอสถานการณ์การคุกคามทางเพศ ไม่ว่าจะเป็นผู้ได้รับผลกระทบโดยตรงหรือเป็นผู้เห็นเหตุการณ์ การดำเนินการอย่างเหมาะสมและทันท่วงทีจะช่วยสร้างสถานที่ทำงานที่ดีขึ้นสำหรับทุกคน ร่วมกันสร้างสังคมการทำงานที่ปลอดภัยและเท่าเทียมกัน