สารเสพติดหมายถึงอะไร? อันตราย ผลกระทบ และวิธีป้องกัน

คุณเคยสงสัยไหมว่ายาเสพติดคืออะไรและสามารถทำลายชีวิตผู้คนได้อย่างไร? สารเสพติดเหล่านี้ไม่เพียงแต่ส่งผลเสียหายต่อสุขภาพร่างกาย แต่ยังทำลายสุขภาพจิต สังคม และครอบครัวได้อีกด้วย

สารเสพติดคือสารเคมีหรือวัตถุที่ออกฤทธิ์ต่อจิตประสาท เมื่อเสพเข้าสู่ร่างกาย สารเหล่านี้จะก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางอารมณ์ พฤติกรรม และอาจทำให้เกิดการเสพติดได้ สารเสพติดต่างๆ ทั้งที่ผิดกฎหมายและถูกกฎหมายล้วนส่งผลอันตรายต่อผู้เสพ และในบางกรณีอาจถึงแก่ชีวิตได้

หากคุณสนใจอยากทราบข้อมูลเชิงลึกเกี่ยวกับสารเสพติด อันตราย ผลกระทบ รวมถึงวิธีการเลิกเสพ โพสต์นี้จะเป็นแหล่งข้อมูลให้กับคุณค่ะ

สารเสพติด หมายถึงอะไร?

สารเสพติด หมายถึง สารหรือวัตถุใดๆ ทั้งที่มาจากธรรมชาติหรือได้จากการสังเคราะห์ เมื่อเข้าสู่ร่างกายแล้ว ไม่ว่าจะโดยวิธีการกิน ดม สูบ ฉีด หรือวิธีอื่นใด จะส่งผลกระทบอย่างมากต่อร่างกายและจิตใจ โดยลักษณะสำคัญที่บ่งชี้ถึงสารเสพติดมีดังนี้:

• การติดยา: เกิดอาการต้องการใช้อย่างต่อเนื่องจนเป็นนิสัย และต้องเพิ่มปริมาณการใช้เรื่อยๆ เพื่อให้เกิดผลเท่าเดิม
• อาการถอนยา: มีอาการผิดปกติทั้งทางร่างกายและจิตใจอย่างรุนแรงเมื่อไม่ได้ใช้สารเสพติด
• ความต้องการที่ควบคุมไม่ได้: ความอยากใช้สารเสพติดจะมีมากจนมีผลต่อการดำเนินชีวิตตามปกติ

ประเภทของสารเสพติด

สารเสพติดมีหลายประเภท เราสามารถแบ่งตามฤทธิ์ที่ออกต่อระบบประสาทได้ดังนี้ค่ะ

• สารเสพติดออกฤทธิ์กดประสาท จะทำให้เราง่วงซึม ประสาทชา เช่น ฝิ่น มอร์ฟีน เฮโรอีน
• สารเสพติดออกฤทธิ์กระตุ้นประสาท ทำให้ร่างกายคึกคัก ตื่นตัวตลอดเวลา แต่จะทรุดโทรมเมื่อยาหมดฤทธิ์ เช่น ยาม้า ยาบ้า กระท่อม
• สารเสพติดออกฤทธิ์หลอนประสาท ทำให้เห็นภาพลวงตา หูแว่ว หรือประสาทหลอนต่างๆ เช่น LSD เห็ดขี้ควาย

สามารถแบ่งออกได้เป็น 5 ประเภท ดังนี้

• ยาเสพติดให้โทษประเภท 1 เช่น เฮโรอีน ยาบ้า ยาอี
• ยาเสพติดให้โทษประเภท 2 เช่น มอร์ฟีน โคเคน โคเดอีน
• ยาเสพติดให้โทษประเภท 3 เช่น ยาแก้ไอผสมโคเดอีน
• ยาเสพติดให้โทษประเภท 4 เช่น อาเซติค แอนไฮไดรด์ (Acetic Anhydride) อาเซติลคลอไรด์ (Acetyl Chloride)
• ยาเสพติดให้โทษประเภท 5 เช่น กัญชา พืชกระท่อม เห็ดขี้ควาย

ทำไมคนถึงติดสารเสพติด

สาเหตุที่คนติดยาเสพติดมีได้หลายอย่างค่ะ ทั้งมาจากความอยากลอง อยากรู้อยากเห็น เพื่อนชักชวน ปัญหาในครอบครัว ความอ่อนแอทางจิตใจ หรือแม้แต่ปัญหาสุขภาพที่ต้องใช้สารบางชนิดระงับความเจ็บปวดต่อเนื่อง

ผลกระทบของสารเสพติด

สารเสพติดส่งผลทำลายล้างหลายด้านมากๆ เลยค่ะ

• ผลกระทบต่อร่างกาย: ระบบต่างๆ ในร่างกายเสื่อมโทรม เกิดได้สารพัดโรค เสี่ยงติดเชื้อต่างๆ เช่น HIV เสี่ยงเสียชีวิตจากการใช้ยาเกินขนาด
• ผลกระทบต่อจิตใจ: อารมณ์แปรปรวน สมองเสื่อม สุขภาพจิตย่ำแย่ ขาดความมั่นใจในตัวเอง บางรายอาจมีอาการทางจิตที่รุนแรง
• ผลกระทบต่อสังคม: ปัญหาเหล่านี้ส่งผลกระทบต่อคนรอบข้าง ครอบครัวชุมชน เกิดปัญหาด้านอาชญากรรมมากมาย

วิธีเลิกยาเสพติด

การเลิกยาเสพติดนั้นจำเป็นต้องอาศัยความตั้งใจอย่างแน่วแน่และการช่วยเหลือจากผู้เชี่ยวชาญ แม้จะเป็นเส้นทางที่ท้าทายแต่มีหลายสิ่งที่คุณสามารถทำได้เพื่อเพิ่มโอกาสสู่ความสำเร็จ

แนวทางสู่การเลิกยาเสพติดอย่างมีประสิทธิภาพ

• พบแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญด้านการติดสารเสพติด: ผู้เชี่ยวชาญจะเป็นผู้ประเมินระดับการติดยาและวางแผนการบำบัดรักษาที่เหมาะสม พวกเขาสามารถช่วยเหลือคุณด้านกระบวนการถอนพิษให้ปลอดภัย สั่งจ่ายยาที่ช่วยบรรเทาอาการขาดยา และมอบการบำบัดส่วนบุคคลที่ออกแบบมาเพื่อแก้ไขถึงสาเหตุรากเหง้าที่นำไปสู่การติดสารเสพติด
• เข้าร่วมกลุ่มบำบัดและกลุ่มสนับสนุน: การเชื่อมต่อกับบุคคลที่มีประสบการณ์ใกล้เคียงกันสร้างความรู้สึกเข้าใจและให้กำลังใจ การมีพื้นที่แบ่งปันเรื่องราวความสำเร็จหรือความท้าทายเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งต่อการเยียวยาและรักษาความตั้งใจที่จะเลิกยา
• ค้นหาสาเหตุหลักที่ทำให้เกิดการเสพติด: การเข้าใจว่าเหตุใดคุณถึงหันหน้าเข้าหายาเสพติดมีส่วนสำคัญในการรักษาสุขภาพจิตของคุณอย่างลึกซึ้ง และปรับแนวคิดรวมถึงสร้างรูปแบบการรับมือทางเลือกเพื่อผลลัพธ์ในระยะยาว การทำงานร่วมกับนักบำบัดจะทำให้กระบวนการนี้ทำได้ง่ายขึ้น
• พัฒนาทักษะการรับมือกับสถานการณ์แบบใหม่ (Coping Mechanisms): สร้างรูปแบบการดูแลตัวเองเพื่อจัดการกับอารมณ์ที่ยากลำบาก หรือช่วงเวลาที่มีแนวโน้มหวนกลับไปใช้ยา สิ่งเหล่านี้อาจรวมไปถึง:
• การทำสมาธิและฝึกสติ
• การออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ
• การรับประทานอาหารที่มีประโยชน์
• เทคนิคการผ่อนคลายอย่างลึกซึ้ง (Deep Breathing Exercise)
• สร้างและดูแลระบบสนับสนุนที่เข้มแข็ง: รายล้อมตัวคุณด้วยผู้ที่ให้กำลังใจ และพร้อมที่เข้าใจถึงความท้าทายต่างๆที่คุณต้องเผชิญในเส้นทางที่เลือกเดิน ปัจจัยการสนับสนุนที่ดีเป็นสิ่งจำเป็นต่อการเสริมสร้างกำลังใจเพื่อมุ่งหน้าต่อไปอย่างไม่ย่อท้อ
• อดทนกับตัวเอง: การเลิกยาเสพติดเป็นการเดินทาง ไม่ใช่จุดหมายแบบสำเร็จรูป มีความเป็นไปได้ที่จะเผชิญช่วงล้มลุกระหว่างทาง ขอให้เมตตาและให้อภัยต่อตัวเองเสมอ พึงระลึกไว้ว่าเป้าหมายสูงสุดคือการมีชีวิตที่ปราศจากสารเสพติด และทุกความก้าวหน้าคือสิ่งที่น่าภาคภูมิใจอย่างแท้จริง

สิ่งสำคัญ

• การเลิกยาเสพติดมักเป็นเรื่องที่ต้องใช้เวลา ไม่ต้องรู้สึกท้อแท้หากมีความสะดุดระหว่างทาง
• ความช่วยเหลือจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญคือสิ่งจำเป็นสำหรับเส้นทางสู่อิสรภาพจากยาเสพติด

หน่วยงานในประเทศไทยที่พร้อมให้ความช่วยเหลือด้านการเลิกยาเสพติด

• สายด่วนยาเสพติด 1165: ให้คำปรึกษาปัญหาผู้ติดสารเสพติดและแหล่งบำบัดทั่วประเทศ
• สถาบันบำบัดรักษาและฟื้นฟูผู้ติดยาเสพติดแห่งชาติบรมราชชนนี
• โรงพยาบาลธัญญารักษ์: โรงพยาบาลเฉพาะทางด้านยาเสพติดที่มีสาขาอยู่ในหลายจังหวัด

โปรดเข้าถึงสิ่งเหล่านี้หากคุณหรือคนที่คุณรักกำลังต่อสู้กับการติดสารเสพติด

การป้องกันตนเองจากยาเสพติด

วิธีที่ดีที่สุดคืออย่าเข้าไปข้องแวะค่ะ! เลือกคบเพื่อนดีๆ หมั่นทำกิจกรรมสร้างสรรค์ และหมั่นสร้างภูมิคุ้มกันทางใจ รู้จักปฏิเสธสิ่งที่ไม่ดีต่อตัวเรา

สรุป

สารเสพติดเป็นสิ่งอันตราย อย่าปล่อยให้ชีวิตต้องพังทลายเพราะคำว่าลอง เราทุกคนควรช่วยกันรณรงค์ให้พิษภัยของสารเสพติดหมดไปด้วยนะคะ