กัญชาแมว (แคทนิป) คืออะไร? ทำไมแมวต้องฟินขนาดนี้!

• กัญชาแมว (แคทนิป) เป็นพืชตระกูลมิ้นต์ที่มีสาร Nepetalactone ทำให้แมวเคลิ้มและมีความสุข โดยออกฤทธิ์ 5-15 นาทีและปลอดภัย ไม่ทำให้เสพติด
• ประโยชน์หลากหลาย ช่วยลดความเครียด บรรเทาความวิตกกังวลในแมว พร้อมทั้งมีฤทธิ์ไล่แมลงและยุงธรรมชาติ เหมาะสำหรับปลูกเป็นพืชประจำบ้าน
• การใช้อย่างถูกวิธี ให้เป็นครั้งคราวในปริมาณพอดี ไม่ใช่กัญชาของคน และเหมาะสำหรับแมวอายุ 3-6 เดือนขึ้นไป
• แมวไม่ทุกตัวตอบสนอง เพราะเป็นเรื่องของพันธุกรรม โดย 1 ในต 3 ของแมวอาจไม่มีปฏิกิริยาต่อแคทนิปเลย ซึ่งเป็นเรื่องปกติ

เอาจริงๆ ใครที่เลี้ยงแมวแล้วยังไม่รู้จัก กัญชาแมว หรือ แคทนิป ถือว่าพลาดมหันต์เลยทีเดียว! เพราะนี่คืออีกหนึ่งไอเทมที่จะทำให้น้องแมวของเรามีความสุขสุดๆ แบบที่เรามองแล้วก็อิจฉาเลยล่ะ ใครเคยเห็นแมวดมแล้วกลิ้งไปมา เอาหน้าถูไปถูมา หรือม้วนตัวอยู่กับต้นไม้ต้นหนึ่งแบบมีความสุขสุดๆ แน่นอนว่านั่นคือผลจาก กัญชาแมว นั่นเอง

แต่ก่อนจะไปต่อ เราต้องขจัดความเข้าใจผิดกันก่อนนะว่า กัญชาแมว นี้ไม่ใช่กัญชาของคนแน่นอน! มันคือพืชคนละตระกูลเลยด้วย ดังนั้นห้ามเอามาผสมหรือใช้กับแมวนะ เพราะอันตรายมากๆ วันนี้เราจะมาทำความรู้จักกับ แคทนิป หรือที่เรียกกันว่า กัญชาแมว ให้ครบถ้วนกัน ตั้งแต่มันคืออะไร ทำไมแมวถึงฟิน และปลอดภัยแค่ไหน

แคทนิป คืออะไร? ทำความรู้จักกับ กัญชาแมว

กัญชาแมว หรือที่เรียกกันในภาษาอังกฤษว่า Catnip มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Nepeta cataria เป็นพืชตระกูลมิ้นต์ที่มีอีกชื่อหนึ่งว่า Catmint ด้วย พืชชนิดนี้เดิมพบได้ในบางพื้นที่ของทวีปเอเชียและยุโรป ก่อนที่จะกระจายไปแทบทุกมุมโลกในปัจจุบัน

จุดเด่นของ แคทนิป อยู่ที่สารออกฤทธิ์ประเภทหอมระเหยที่เรียกว่า Nepetalactone ซึ่งมีอยู่ในส่วนใบ ลำต้น และเมล็ดของต้น สารตัวนี้เองที่เป็นตัวการทำให้แมวเรามีอาการเคลิ้ม มีความสุข และแสดงท่าทางแปลกๆ ที่เราเห็นกัน ความพิเศษของ Nepetalactone คือมันออกฤทธิ์คล้ายฟีโรโมนของแมว ทำให้สัตว์ตระกูลแมวตอบสนองต่อมันได้ดีเป็นพิเศษ

แคทนิป เป็นพืชที่ปลูกง่ายและดูแลง่ายมาก เพราะเป็นพืชล้มลุกที่โตง่ายและชอบแสงแดด ทำให้ใครที่อยากปลูกไว้ใช้เองก็สามารถทำได้โดยไม่ยาก นอกจากต้นสดแล้ว ตอนนี้ยังมีจำหน่ายในรูปแบบอบแห้งและสเปรย์อีกด้วย เพื่อความสะดวกสำหรับทาสแมวยุคใหม่

สิ่งที่น่าสนใจคือ กัญชาแมว ไม่ได้มีผลแค่กับแมวบ้านเท่านั้น แต่ยังออกฤทธิ์ได้ดีกับสัตว์ตระกูลแมวทั้งหมด เช่น เสือ สิงโต ก็สามารถฟินไปกับ แคทนิป ได้เช่นกัน! แต่สัตว์เลี้ยงชนิดอื่นจะไม่แสดงอาการเคลิ้มมากหรือออกฤทธิ์ไม่นานเท่าแมว

การออกฤทธิ์ของกัญชาแมว ทำไมแมวถึงต้องฟินขนาดนี้?

เมื่อแมวสูดดมหรือรับประทาน กัญชาแมว เข้าไป น้ำมันหอมระเหย Nepetalactone จะระเหยเข้าไปจับกับตัวรับของประสาทรับรู้กลิ่นที่บริเวณจมูก จากนั้นสารนี้จะส่งสัญญาณไปยังสมองและออกฤทธิ์เปลี่ยนแปลงการทำงานของระบบประสาท กระตุ้นให้สมองเกิดอาการเคลิ้ม

หลังจากได้รับ แคทนิป แล้ว แมวจะแสดงอาการต่างๆ เช่น ม้วนตัว ตะปบ กลิ้งตามพื้นอย่างมีความสุข เอาตัวเกือกกลิ้งถูไปมา เลีย เคี้ยว และบางตัวอาจจะกระโจนกระเจิงไปมา ส่งเสียงร้องอย่างมีความสุข (purring) ภาพที่เห็นนี่แหละที่ทำให้เราคิดว่าแมวกำลัง “ฟิน” อยู่

กัญชาแมว จะออกฤทธิ์ครั้งละประมาณ 5-15 นาที หรือบางครั้งอาจนานกว่านี้ขึ้นอยู่กับร่างกายของน้องแมวแต่ละตัว เมื่อหมดฤทธิ์แล้ว แมวจะกลับสู่ปกติ และสารนี้จะกระตุ้นประสาทรับรู้กลิ่นอีกครั้งเมื่อผ่านไปประมาณ 2 ชั่วโมง

อย่างไรก็ตาม สิ่งที่น่าสนใจคือ แคทนิป ไม่ได้ส่งผลต่อน้องแมวทุกตัว โดย 1 ใน 3 ของน้องแมวอาจไม่ตอบสนองต่อ กัญชาแมว เลยก็ได้ ซึ่งไม่ใช่เรื่องแปลกอะไร นั่นเพราะการตอบสนองต่อ Nepetalactone เป็นเรื่องของพันธุกรรมค่ะ

หากแมวได้รับสารจาก กัญชาแมว มากเกินไป อาจทำให้บางตัวมีอาการน้ำลายไหล กระวนกระวาย กระโดดกระโจนไปมา ส่งเสียงร้องอย่างมีความสุขตลอดเวลา แต่ในบางตัวอาจแสดงอาการง่วงนอนแทน ดังนั้นการใช้แบบพอดีจึงเป็นสิ่งสำคัญ

ความปลอดภัยและประโยชน์ของกัญชาแมว

คำถามที่หลายคนสงสัยมากที่สุดคือ กัญชาแมว มีอันตรายหรือทำให้แมวเสพติดไหม? คำตอบคือหายห่วงได้เลย! จากการศึกษาพบว่า แคทนิป ไม่มีอันตรายต่อสัตว์เลี้ยงและไม่ทำให้เกิดอาการเสพติดแต่อย่างใด เป็นเพียงการส่งผลให้สัตว์เลี้ยงมีความสุขในระยะเวลาสั้นๆ เท่านั้น

การให้ กัญชาแมว เพียงแค่ทำให้ระดับฮอร์โมนที่เกี่ยวข้องกับความพึงพอใจในน้องแมวเพิ่มขึ้นเท่านั้น ไม่ได้ทำให้เสพติด และไม่ทำให้เกิดอาการลงแดงหรือหงุดหงิดเมื่อไม่ได้รับ หากน้องแมวเผลอรับประทานเข้าไปมากเกินไป ร่างกายจะขับถ่ายออกมาตามธรรมชาติผ่านการอาเจียนหรือขับถ่าย

ประโยชน์ของกัญชาแมว มีมากมายเลยทีเดียว นอกจากจะช่วยทำให้แมวมีความสุขแล้ว ยังมีประโยชน์อย่างมากในการช่วยลดความเครียดในน้องแมว ช่วยทำให้แมวหายจากอาการวิตกกังวลที่เกิดขึ้นจากสิ่งแวดล้อมที่เปลี่ยนไป และยังช่วยกระตุ้นพฤติกรรมการดมกลิ่นให้ดียิ่งขึ้น

มีการบอกต่อกันว่า การใช้ กัญชาแมว ช่วยทำให้แมวข่วนเฟอร์นิเจอร์น้อยลงเนื่องจากความเครียดลดลงอีกด้วย สำหรับใครที่มีปัญหาเรื่องแมวข่วนโซฟา ลองใช้ แคทนิป ดูนะ อาจจะช่วยได้!

นอกจากจะดีกับแมวแล้ว กัญชาแมว ยังมีฤทธิ์ไล่แมลงและไล่ยุงได้ด้วย เรียกได้ว่าถ้าใครเลี้ยงแมวก็เหมาะกับการปลูกเป็นพืชประจำบ้านได้เลย ได้ทั้งความสุขให้แมวและช่วยไล่แมลงรบกวนอีกด้วย

การใช้กัญชาแมวในมนุษย์ ไม่ใช่แค่แมวเท่านั้น

สิ่งที่หลายคนอาจไม่รู้คือ กัญชาแมว ไม่ได้มีประโยชน์แค่กับแมวเท่านั้น ในมนุษย์ แคทนิป มักถูกนำมาใช้เป็นสมุนไพรชงเป็นชาดื่ม เพื่อช่วยลดอาการจุกเสียด บรรเทาไข้ ปวดหัว และปวดฟัน นอกจากนี้ยังสามารถนำมาหมักเนื้อให้นุ่ม หรือใช้เป็นตำรับยาสมุนไพรท้องถิ่นเพื่อลดไข้ บรรเทาหวัด ตะคริว และอาการปวดหัวไมเกรน

สาร Nepetalactone ยังมีส่วนผสมของแอนตี้แบคทีเรียที่สามารถรักษาแผลของสุนัขได้อีกด้วย และที่น่าสนใจมากคือ คริส ปีเตอร์สัน นักกีฏวิทยาจากกรมป่าไม้และการเกษตร สหรัฐอเมริกา ได้ค้นพบคุณสมบัติพิเศษของสารสกัด กัญชาแมว “เนเพทัลแลคโตน” ในการไล่แมลง

การศึกษาพบว่า แคทนิป สามารถปลูกช่วยไล่ยุงได้ไม่แพ้คาโมมายล์เลย ทำให้เป็นอีกหนึ่งทางเลือกสำหรับคนที่ต้องการพืชไล่ยุงธรรมชาติในบ้าน นอกจากจะช่วยให้แมวมีความสุขแล้ว ยังช่วยไล่แมลงรบกวนอีกด้วย

ในต่างประเทศ กัญชาแมว ยังถูกนำมาใช้ในอุตสาหกรรมเครื่องสำอางและผลิตภัณฑ์ดูแลผิว เนื่องจากมีคุณสมบัติต้านอนุมูลอิสระและช่วยผ่อนคลายได้ ทำให้เป็นส่วนผสมที่น่าสนใจในผลิตภัณฑ์ความงามธรรมชาติ

วิธีการใช้และข้อควรระวัง

การใช้ กัญชาแมว กับน้องแมวนั้นไม่ยากเลย เราสามารถให้ในรูปแบบต้นสด ใบแห้ง หรือสเปรย์ก็ได้ หากเป็นต้นสด ให้น้องแมวดมหรือขยี้ใบเบาๆ เพื่อให้สารออกฤทธิ์ หากเป็นแบบแห้ง ก็โรยให้เล็กน้อยในบริเวณที่ต้องการ ส่วนแบบสเปรย์ก็พ่นในของเล่นหรือพื้นที่ที่แมวชอบ

ข้อควรระวังสำคัญคือ ห้ามให้ กัญชาแมว มากเกินไป แม้จะไม่เป็นอันตราย แต่การให้มากเกินไปอาจทำให้แมวมีอาการกระวนกระวายหรือน้ำลายไหลมาก ปริมาณที่เหมาะสมคือให้เป็นครั้งคราว ไม่บ่อยเกินไป

สิ่งสำคัญที่ต้องจำไว้คือ กัญชาแมว (Catnip) กับ กัญชา (Cannabis) ที่คนใช้เป็นคนละชนิดกันโดยสิ้นเชิง ห้ามนำกัญชาของคนมาใช้กับสัตว์เลี้ยงเด็ดขาด เพราะอาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้ หากสัตว์เลี้ยงได้รับกัญชาของคนโดยบังเอิญ ต้องรีบพาไปพบสัตวแพทย์ทันที

สำหรับลูกแมวที่อายุน้อย แนะนำให้รอจนอายุอย่างน้อย 3-6 เดือนก่อนให้ลอง กัญชาแมว เพราะระบบประสาทยังไม่เสร็จสมบูรณ์ และแมวท้องก็ควรหลีกเลี่ยงการใช้เช่นกัน

ทิ้งท้าย

กัญชาแมว หรือ แคทนิป เป็นพืชสมุนไพรธรรมชาติที่ปลอดภัยและมีประโยชน์มากมายสำหรับแมวของเรา ไม่ว่าจะเป็นการช่วยลดความเครียด สร้างความสุข หรือแม้แต่ช่วยไล่แมลงรบกวน การใช้อย่างถูกวิธีและปริมาณที่เหมาะสมจะทำให้น้องแมวมีชีวิตที่มีความสุขมากขึ้น

สิ่งสำคัญที่เราต้องจำไว้คือ แคทนิป ไม่ทำให้เสพติดและไม่เป็นอันตราย แต่ต้องแยกแยะให้ชัดเจนว่าไม่ใช่กัญชาของคน และการใช้แบบพอดีจะดีที่สุด หากใครกำลังมองหาวิธีทำให้น้องแมวมีความสุข ลดความเครียด หรือต้องการพืชไล่ยุงธรรมชาติ กัญชาแมว ก็เป็นอีกหนึ่งทางเลือกที่น่าสนใจเลยทีเดียว!

ลองไปหา แคทนิป มาให้น้องแมวลองดูสิ แล้วมาแชร์ประสบการณ์ว่าน้องแมวของเราตอบสนองยังไงกันนะ บางทีอาจจะได้เห็นท่าทางฟินสุดๆ ที่จะทำให้เรายิ้มตามไปด้วย!

ข้อมูลอ้างอิง:

• https://www.aspca.org/pet-care/cat-care/catnip
• https://www.scientificamerican.com/article/experts-how-does-catnip-work/
• https://www.petmd.com/cat/wellness/evr_ct_catnip_effects_on_cats
• https://www.cornell.edu/search/?q=catnip+cats+effects
• https://www.americanveterinarian.com/journals/amvet/2018/january2018/the-science-behind-catnip