นิทานชาดก : พ่อลองใจลูกสาว เป็นนิทานสอนใจเกี่ยวกับความประพฤติของหญิงสาว กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว มีพ่อค้าผักคนหนึ่ง มีธิดาสาวสวยอยู่คนหนึ่ง พ่อค้าผู้นี้เกรงว่าลูกสาวจะประพฤติผิดศีลธรรม จึงตัดสินใจลองใจลูกสาวด้วยการจับมือและกล่าวถ้อยคำเล้าโลม เมื่อลูกสาวปฏิเสธอย่างหนักแน่น พ่อค้าจึงรู้ว่าลูกสาวของตนมีศีลธรรมอันดีงาม นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า หญิงสาวควรประพฤติตนอย่างสุภาพเรียบร้อย รู้จักยับยั้งชั่งใจ และไม่ประพฤติผิดศีลธรรม
พ่อลองใจลูกสาว
ในสมัยหนึ่ง พระพุทธเจ้าประทับอยู่วัดเชตวัน เมืองสาวัตถีปรารภอุบาสกพ่อค้าผักผู้ลองใจลูกสาวคนหนึ่ง ได้ตรัสอดีตนิทานมาสาธก ว่า…
กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว พระโพธิสัตว์เกิดเป็นรุกขเทวดาประจำอยู่ต้นไม้ในราวป่าแห่งหนึ่งใกล้เมืองพาราณสี สมัยนั้นมี พ่อค้าขายผักคนหนึ่ง มีธิดาสาวสวยอยู่คนหนึ่ง มีมารยาทความประพฤติเรียบร้อยดีมาก เสียอย่างเดียวที่ชอบหัวเราะหน้ารื่นอยู่เสมอ อยู่ต่อมาได้มีผู้มาสู่ขอนางไปเป็นลูกสะใภ้ พ่อค้าเกิดความไม่มั่นใจในตัวลูกสาว เกรงว่าจะไปสร้างความอับอายขายหน้าให้แก่สกุลเมื่อไปอยู่ในบ้านสามี เพราะเห็นหัวเราะหน้ารื่นอยู่เป็นประจำ จึงจะทดลองใจลูกสาว
วันหนึ่ง จึงชวนลูกสาวไปเก็บผักในป่าด้วย เมื่ออยู่ด้วยกันตามลำพัง จึงเข้าไปจับมือลูกสาวแล้วกล่าวถ้อยคำเล้าโลมทำที่จะโอบกอด
นางพอถูกพ่อจับมือและทำทีจะปล้ำเช่นนั้น ก็ร้องไห้สะอึกสะอื้นขึ้นว่า “ยามเมื่อฉันมีทุกข์ ท่านผู้ใดเล่าเป็นที่พึ่ง ท่านผู้นั้นคือ บิดาของฉัน กำลังประทุษร้ายฉันในป่า ฉันจะร่ำร้องหาใครในกลางป่า ท่านผู้นั้นกลับทำกรรมอันสาหัสเสียเอง”
พ่อจึงพูดปลอบนางว่า “ลูกรัก พ่อจับมือเจ้าก็เพื่อจะทดลองใจเจ้าดู บอกพ่อซิลูกว่า เจ้ามีกุมาริกาธรรม (หิริโอตตัปปะ) แล้วหรือ” “ฉันมีแล้วจ๊ะพ่อ แม้แต่จะมองดูผู้ชายคนไหน ก็ไม่คิดอยากจะได้เลย” ลูกสาวตอบ พ่อค้าจึงทราบว่า ลูกสาวของตนเป็นผู้พร้อมที่จะมีครอบครัวได้แล้ว เมื่อกลับถึงบ้านแล้วก็ยกลูกสาวให้แก่สกุลนั่นไป รุกขเทวดาที่เห็นเหตุการณ์ในวันนั้นได้แต่ให้เสียงสาธุการ
นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
มีลูกสาวดีเป็นศรีแก่บ้าน มีลูกสาวขี้คร้านอัปรีย์จัญไร
