นิทานชาดก : ตำราเลือกลูกเขย เป็นนิทานชาดกที่กล่าวถึงพราหมณ์ที่มีลูกสาวสี่คน แต่ละคนมีรูปร่างหน้าตาสวยงาม เป็นที่หมายปองของชายหนุ่มทั่วไป พราหมณ์จึงตัดสินใจไปปรึกษาอาจารย์ทิศาปาโมกข์เพื่อขอคำแนะนำในการเลือกลูกเขย อาจารย์ทิศาปาโมกข์ได้ตรัสสอนพราหมณ์ว่า สิ่งสำคัญในการเลือกลูกเขยคือศีลธรรม ไม่ใช่รูปสมบัติหรือชาติตระกูล
ตำราเลือกลูกเขย
ในสมัยหนึ่ง พระพุทธเจ้าประทับอยู่วัดเชตวัน เมืองสาวัตถี ทรงปรารภพราหมณ์เลือกลูกเขยคนหนึ่ง ได้ตรัสอดีตนิทานมาสาธก ว่า…
กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว พระโพธิสัตว์เกิดเป็นอาจารย์ทิศาปาโมกข์ ในเมืองตักกสิลา มีพราหมณ์คนหนึ่งมีลูกสาว 4 คน แต่ละคนมีรูปร่างสวยงามเป็นที่หมายปองของชายหนุ่มทั่วไปในบรรดาชายหนุ่มที่มาจีบลูกสาวของพราหมณ์นั้นมีชายหนุ่ม 4 คนที่เข้าตาของพราหมณ์ คือ คนที่ 1 เป็นคนรูปหล่อ คนที่ 2 มีอายุมากแต่เป็นผู้หลักผู้ใหญ่ คนที่ 3 เป็นลูกชายเศรษฐีตระกูลดี คนที่ 4 เป็นคนมีศีลธรรม
พราหมณ์คิดหนักใจว่าจะเลือกใครเป็นลูกเขยดี เพราะทั้ง 4 คน ก็มีความดีแตกต่างกันไป เขาจึงตัดสินใจไปปรึกษาอาจารย์ทิศาปาโมกข์ว่า “ท่านอาจารย์ครับ ผมมีเรื่องกลุ้มใจมาปรึกษาอาจารย์ คือมีชายหนุ่มอยู่ 4 คน คือ 1 คนรูปหล่อ 2 คนอายุมาก 3 คนมีชาติสูง 4 คนมีศีล มาจีบลูกสาวผม ผมคิดไม่ตกว่าจะเลือกใครดี ถ้าอาจารย์เป็นผมจะเลือกเอาคนไหน”
พระโพธิสัตว์พูดตอบว่า “พราหมณ์..คนไม่มีศีลถึงมีรูปสมบัติก็น่าตำหนิ ดังนั้น รูปสมบัตินี้ไม่ใช่สิ่งสำคัญ ถ้าฉันเป็นพราหมณ์นะ ฉันจะเลือกคนมีศีลเป็นลูกเขย” แล้วกล่าวเป็นคาถาว่า
“ร่างกายก็มีประโยชน์ ข้าพเจ้าขอทำความนอบน้อมต่อท่านผู้เจริญวัย ชาติสูงก็มีประโยชน์ แต่ข้าพเจ้าชอบใจศีล”
พราหมณ์ฟังแล้วชอบใจ พอกลับไปถึงบ้านจึงตัดสินในยกลูกสาวทั้ง 4 คน ให้แก่คนผู้มีศีลไป
นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
ผู้มีศีลธรรมเป็นต่อ รูปหล่อเป็นรอง
